نشست پیشگیری از سقط جنین و پیامدهای آن، به همت «مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور» و با همکاری «بنیاد سیاست‌پژوهی و پیشرفت اجتماعی پدیدار» برگزار شد. در ادامه خلاصه‌ای از مباحث مطرح شده در این نشست را می‌خوانید.
تعداد سالانة سقط جنین در کشور بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ هزار مورد برآورد شده است.
در ابتدای جلسه رسول قبادی، کارشناس حوزه جمعیت به مرور وضعیت سقط جنین در ایران پرداخت. به گفته وی، بر اساس طرحی که در سال ۱۳۹۸، تحت عنوان «برآورد شیوع سالانه انواع سقط جنین در کشور» به سفارش دفتر جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت انجام شده است، تعداد سقط جنین سالانه در کشور بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ هزار تخمین زده شده است؛ هرچند برخی کارشناسان اعدادی بالاتری را نیز اعلام می‌کنند. در این بین، ۳۸ درصد سقط جنین‌ها عمدی، ۴۴ درصد خود به خودی و ۱۷ درصد نیز به دلایل پزشکی صورت می‌گیرند. قبادی در اشاره به دیگر جزئیات آماری سقط جنین در کشور، بیان داشت: در مقایسه با سایر کشورها، در صورتی که حد بالای سقط جنین در کشور را ملاک قرار دهیم، جزء کشورهای با نرخ سقط جنین بالا خواهیم بود و چنانچه حد پایین ملاک قرار داده شود، در محدودة میانگین جهانی (۱۶ سقط به ازای ۱۰۰ هزار زن) جای خواهیم گرفت.
برای تغییر روند سقط جنین در کشور باید راه حلهای خلاقانه ای در پیش گرفت
در ادامة نشست، دکتر مسعود عالمی نیسی، رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور به تشریح برخی ابعاد شرعی، نگرشی و سیاستگذاری سقط جنین در کشور پرداخت. وی گفت: در ایران، سقط جنین از جنبه شرعی حرام تلقی می‌شود و منع شده است اما حتی اگر حد پایین آماری را در نظر بگیریم، تعداد سقط جنین‌ها با حدود یک سوم موالید کشور برابری می‌کند. از این‌رو، حتی اگر از درصد کمی از سقطها پیشگیری شود، در افزایش نرخ باروری کشور تأثیرگذار خواهد بود. عالمی افزود: چنانچه بتوانیم، احکام مناسبی برای سقط جنین در برنامه هفتم پیشنهاد بدهیم، مؤثر خواهد بود و ما به دنبال یکسری راه‌حل‌های خلاقانه هستیم؛ زیرا موضوع ممنوعیت سقط قدم اول است و باید اقداماتی صورت گیرد که تمایل به سقط کاهش یابد. وی، تغییر نگرش جامعه نسبت به سقط جنین کار سختی دانست و افزود در کشوری که این موضوع حرمت شرعی دارد و مردم به درجات مختلف متدین هستند باید دید چه اتفاقی افتاده است که تمایل به سقط افزایش یافته است.
قضات برخورد با سقط عمدی جنین را جدی بگیرند.
در ادامة نشست، دکتر صابر جباری فاروجی، سرپرست مرکز جوانی جمعیت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مباحثی را پیرامون مسائل قضایی سقط جنین مطرح نمود. وی گفت: باید یکسری اقدامات ایجابی برای جلوگیری از سقط جنین انجام گیرد. در این بخش دو گروه مخاطب کلی داریم: یک گروه پزشکان و پیراپزشکان و گروه دیگر، عموم مردم. برای گروه دوم باید فرهنگ‌سازی عمومی مدنظر قرار گرفته و موضوع قتل نفس و گناه کبیره آن تبیین شود. جباری بر لزوم اصلاح رویه‌های قضایی در برخورد با سقط جنین نیز تأکید کرد و گفت: قوه قضائیه باید به تخلفات در راستای قانون جمعیت اهتمام بیشتری بورزد.
قانون جوانی جمعیت در موضوع مقابله با سقط جنین، نیازمند اصلاح است.
دکتر محمود عباسی، رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و سخنران دیگر نشست، به جوانب شرعی و اخلاقی سقط جنین پرداخت و گفت: نگاه ادیان به موضوع سقط جنین کاملاً مشخص است. مثلاً در مسیحیت هرگونه دخل و تصرفی در آنچه که به عنوان خلقت خداوند یاد می‌برند ممنوع است. رویکرد کلی اخلاق نیز بر ممنوعیت است؛ مگر در موارد خاص و در شرایطی که اقتضا می‌کند که سقط جنین وجود داشته باشد. عباسی ضمن اشاره به خلاءهای قانون جوانی جمعیت در موضوع مقابله با سقط جنین گفت: با وجود اینکه قانونگذار برخی نوآوری‌ها در این حوزه داشته ولی در خصوص اصلی‌ترین و مهم‌ترین موضوع که سقط جنین است ابتکاری ندارد. در برخی قوانین نیز، قضات در تفسیر قانون، اختلاف نظرهای بسیار اساسی دارند. این حقوق‌دان افزود: ما برنامه هفتم توسعه را پیش رو داریم و باید در آن به خلاءهای مربوط به قانون تعالی خانواده و جوانی جمعیت پرداخته شود.
آگاه‌سازی؛ مهم‌ترین راهکار در کاهش سقط جنین است.
در پایان نشست، علی پورمؤمن نویسنده مستند «خونریزی»، ضمن اشاره به جوانب و اثرات مثبت ساخت این مستند در بین مردم، به لزوم توجه به اهمیت جنبه انسانی سقط جنین و لزوم عدم تقلیل آن به پیامدهای جمعیت‌شناختی پرداخت. و گفت: مستند خونریزی که به پروژه قانونی شدن سقط جنین می‌پردازد، از زمان ساخت تا امروز بازخوردهای خوبی داشته و افراد زیادی با دیدن آن دیدگاه متفاوتی نسبت به سقط جنین پیدا کرده‌اند. وی گفت: تجربه‌ای که ما به آن رسیدیم این بود که «آگاه‌سازی» مهم‌ترین عامل کاهش آمار سقط جنین است. پورمؤمن عدم آگاهی بسیاری از مردم از وجود آثار حیات در زمان ۱۰ هفتگی جنین را مشکلی در رابطه با اقدام خانواده‌ها به سقط جنین دانست که در صورت آگاهی نسبت به این موضوع، بخش زیادی از آنها از سقط جنین منصرف شده و راه بهتری برای حل مشکل پیدا خواهند کرد. وی بر کار فرهنگی و آگاه‌سازی در این زمینه تأکید کرد. این مستندساز در ادامه، با اشاره به ضرورت پرهیز از جمعیت‌شناختی کردن مسئله سقط، گفت: جمعیت یک بحران اجتماعی است و سقط یک عمل ضد انسانی… و بهتر است موضوع سقط به عنوان یک عمل غیرانسانی بررسی شود نه چیز دیگری. وی توجه صرف به ابعاد جمعیت‌شناختی را باعث تقلیل و سبک شمردن این عمل غیرانسانی برشمرد. پورمؤمن، تأسیس یک سامانه تلفنی برای پاسخگویی به سؤالات مردم در رابطه با فرزندان ناخواسته را بسیار پراهمیت قلمداد کرد. زیرا این سامانه می‌تواند به تمام مادران باردار چه خواسته چه ناخواسته در هر مرحله‌ای از بارداری کمک نماید و تمام سوالات یک مادر باردار را پاسخ دهد.
این نشست تخصصی در نهایت با پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان و سخنرانان پیرامون موضوع پایان یافت.
