موسسه تحقیقات جمعیت کشور درچارچوب مأموریت ارتقاء کارآمدی درحوزه سیاستگذاری جمعیت و نقش آفرینی واقعی، اهداف و جهتگیریهای راهبردی و تقویت ظرفیتهای سیاستپژوهی موسسه، دوره آموزشی دوم با عنوان حکمرانی، خط مشیگذاری و خط مشی پژوهی را روز سه شنبه مورخ ۴ بهمن ماه ساعت ۹ تا ۱۱ با حضور آقای دکتر فرج اله رهنورد، استادتمام و عضو هیأت علمی موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، به عنوان مدرس دوره و با مشارکت اعضاء هیأت علمی در سالن کنفرانس موسسه برگزار کرد. در این دوره آقای دکتر فیروز رازنهان، معاون پژوهشی و فناوری موسسه، ضمن خیر مقدم، بر ضرورت و اهمیت انجام سیاست پژوهی در حوزه مطالعات جمعیتی با توجه به نقش حاکمیتی آن توسط اعضای هیأت علمی در گروه های پژوهشی تأکید کردند.
سپس آقای دکتر رهنورد ضمن مفهوم شناسی با ارائه تعریفی از خط مشی عمومی ( Policy Public ) که شامل مجموعه تصمیمات بهم مرتبط، اقدامات هدفمند، اقدام آگاهانه دولت، بیانیه آمرانه هدفدار، تصمیم سیاسی پیچیده ای است، به مسائل عمومی جمعیت کشور و نقش آفرینی موسسه تحقیقات جمعیت اشاره کردند. سپس ایشان ظرف های خط مشی در ایران را با توجه به سلسله مراتب خط مشی مطرح کردند. در این سلسله مراتب، سیاست کلی، خط مشی عمومی، خط مشی اجرایی، خط مشی اداری و خط مشی عملیاتی مطرح هستند.ا یشان تلاش کردند سلسله مراتب خط مشی گذاری در کشور را به ترتیب با نمونه ای از سیاست های کلی ابلاغی جمعیت رهبری، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، چرایی ماده ۴ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، بخشنامه اجرای ماده ۲۷ و دستورالعمل حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در دانشگاه آزاد اسلامی تشریح و عملیاتی کنند. ایشان به استناد تعریف لرنر و لاسول، تحقیق سیاستی ( Policy Research) را فرآیند پژوهشی که به منظور فراهم کردن اطلاعاتی منسجم و بین رشته ای، پیش بینی کننده، تصمیم محور، مبتنی بر ارزش و کاربر محور انجام می شود، مطرح نمودند. در انجام سیاست پژوهی آنچه که مهم و محوری است پایه نظری خط مشی بایستی مشخص شود. در این مرحله ویژگی هایی چون میزان وضوح (شفافیت)، افشاگری، صحت و راست آزمایی خط مشی حائز اهمیت است. چه بسا سیاست هایی نوشته شده اند که فاقد پایه نظری بوده اند.
مسأله مهم دیگر، توجیه خط مشی (Policy Briefing) است. مشخص کردن زمینه، هدف، نیاز به واکنش سیاستی دولت، ذینفعان، خطرات و پیامدهای ناخواسته ومسائل مالی و اجرایی مطرح می شوند. موضوع بعدی، تهیه یادداشت سیاستی (Policy Paper) است. ما بایستی از مجریان طرح های پژوهشی بخواهیم. معمولا یادداشت سیاستی از طرح و پرسش سیاستی شروع می شود، مدارک و شواهد و داده های وجود مسأله بررسی، سیاست های تجویزی برای رفع مشکلات ارائه، مستندات پشتیبان و دستگاه های دولتی مرتبط با فرآیند سیاستی (ساز و کار عملیاتی) مشخص می شوند. به زعم ایشان، مسأله یابی و مدیریت مسائل اولین گام در سیاست پژوهی است. ما در موسسه نیازمند نیاز سنجی پژوهشی در حوزه جمعیت هستیم. ما نیازمند ایجاد آزمایشگاه خط مشی (Policy Lab) در حوزه جمعیت شناسی هستیم ( Policy Science). جلسه با بحث و تبادل نظر بین اعضا جمعبندی و به پایان رسید. مقرر شد در دوره بعدی بصورت هدفمند، کاربردی تر و با بهره گیری از تحقیقات انجام شده قبلی توسط اعضای هیأت علمی موسسه برگزار شود.
