سخنرانی خانم دکتر فراهانی، استادیار موسسه در نشست تخصصی مرکز مطالعات و پژوهش های راهبردی وزارت ورزش و جوانان
در روز شنبه، مورخ ۲۰ شهریور ماه ۹۵، به مناسبت هفته ازدواج نشست تخصصی با عنوان “رفتارهای جنسی جوانان و ارتباط آن با تحولات ازدواج در ایران” با سخنرانی دکتر فریده فراهانی، عضو هیات علمی موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت برای جمعی از مدیران، مسئولین وکارشناسان وزارت ورزش و جوانان برگزار شد. هدف از این سخنرانی، بررسی روند تغییرات رفتارهای جنسی قبل از ازدواج دختران و پسران جوان بر اساس تحقیقات ایشان و همکارانشان از سال ۱۳۸۱ تاکنون و ارتباط آن با تحولات مربوط به ازدواج و طلاق در سالهای اخیر بوده است. ایشان با اشاره به تغییرات مربوط به سن ازدواج و طلاق در سالهای گذشته، ارتباط دو سویه تحولات ایجاد شده در نگرشها و رفتارهای جنسی قبل از ازدواج را با تمایل به ازدواج، سن ازدواج و طلاق نیز بررسی نمودند.
دکتر فراهانی ضمن اینکه تاکید داشتند برخی آمارهای منتشر شده قبلی مربوط به رفتارهای جنسی قبل از ازدواج، بیش برآورد بوده که بعلت عدم استفاده از روشهای نمونه‌گیری تصادفی و سیستماتیک، استفاده از روشهای نمونه‌گیری در دسترس، عدم بررسی صداقت در گزارش رفتارهای فوق و عدم وزن دهی نمونه میباشد. علی رغم این موضوع، ایشان تاکید کردند تحولات مهمی هم در بعد نگرش و هم رفتار در این حوزه در نسل‌های جوان در ایران رخ داده است که نیازمند توجه محققین، برنامه ریزان و سیاستگزاران میباشد، این توجه هم از نظر سلامت جنسی و باروری نسل جوان و هم از نظر تاثیراتی که در تحولات مربوط به تمایل به ازدواج، سن ازدواج و طلاق خواهد گذاشت، حائز اهمیت است.
ایشان همچنین متذکر شدند، بیشتر تحقیقات مربوط به رفتارهای جنسی جوانان بخصوص در سالهای اخیر با دیدگاه سلامت جنسی و بهداشت باروری انجام شده است و هدف ارتقای سطح سلامت جنسی و باروری جوانان بوده است. در حالیکه این تحقیقات نسبتا” اندک هستند، ولی همین تحقیقات اندک، شاهد نیاز فوری برای مداخلات بهداشتی برای سلامت باروری و جنسی جوانان است که تاکنون در این خصوص کار جدی صورت نگرفته است. عدم پرداختن به این موضوع، عواقب جبران ناپذیری در سالهای آتی برای نسل جوان به همراه خواهد داشت. توانمند سازی نوجوانان با دادن آگاهی‌های لازم برای محافظت از خود، تاکید بر ارزشها و همچنین مهارتهای زندگی از حداقل های این مداخلات است.
تحقیقات این حوزه، کمتر به تاثیرات رفتارهای جنسی قبل از ازدواج در تحولات جمعیتی مثل افزایش سن ازدواج ، طلاق و باروری پرداخته‌اند. بر اساس نتایج تحقیقات کمی و کیفی، ایشان نشان دادند که اگرچه همچنان اغلب دختران و پسران، پرهیز از روابط جنسی قبل از ازدواج را دارند، ولی اقلیت قابل توجهی بخصوص در شهرهای بزرگ و بویژه در پسران، رفتارهای جنسی قبل از ازدواج را از سنین راهنمایی و دبیرستان آغاز می‌کنند. این گونه تعاملات جنسی، کمتر با هدف زمینه سازی برای ازدواج صورت می‌گیرند. به نظر می‌رسد جوانان در بحث رفتارهای جنسی قبل از ازدواج از مدرنیتی پیروی می‌کنند، ولی در ازدواج، هنوز برخی باورهای سنتی و هنجارهای خانوادگی اهمیت زیادی دارند. تفاوت جنسیتی مهمی در انگیزه ارتباطات نیز نشان داده شده است، بطوریکه در ارتباطات دوستی قبل از ازدواج، دختران تمایل بیشتری برای ازدواج داشته و گاهی این روابط را با قصد ازدواج، آغاز می‌کنند، درحالیکه پسران، در این روابط کمتر به ازدواج فکر می‌کنند و این روابط را بخصوص روابط جنسی قبل از ازدواج را جایگزین موقتی برای پاسخگویی به نیازهای عاطفی و جنسی خود در قبل از ازدواج می بییند، تا زمانی که شرایط اقتصادی و روانی ازدواج برایشان فراهم شود.
بر اساس نتایج یکی از پژوهشها در سال ۱۳۹۰، جوانان دانشجوی متاهل در تهران که تجربه ارتباطات جنسی قبل از ازدواج را داشتند ، حدود دو سال دیرتر از سایر جوانان ازدواج کرده بودند. همچنین تمایل به ازدواج در دخترانی که تجربه رابطه دوستی و جنسی با جنس مخالف را داشته‌اند، بطور معنی دار بیشتر از سایر دختران بود، در حالیکه بر عکس در پسران، تجربه جنسی قبل از ازدواج بطور معنی داری با کاهش میل ازدواج همراه است. لذا تفاوت جنسیتی مهمی در خصوص تاثیر این نوع روابط وجود دارد. بر اساس تحقیقات کیفی انجام شده بر روی دختران و پسران، تجربه جنسی قبل از ازدواج، با افزایش انتظارات جنسی و تنوع طلبی بعد از ازدواج همراه است که خطر نارضایتی زناشویی و طلاق افزایش می‌یابد. لذا بر این اساس، بعلت اهمیت تماس جنسی رضایت بخش پس از ازدواج، آموزش و مهارت آموزی در خصوص کیفیت ارتباطات جنسی در کلاسهای قبل از ازدواج به نظر بسیار ضروری خواهد بود.
بر اساس تحقیقات فوق، استانداردهای دو گانه جنسیتی،یکی از عوامل زمینه‌ساز رفتارهای جنسی کنونی در جوانان است، بخصوص این استانداردها توسط خانواده ها تقویت میشوند. بسیاری از پسران با تجربه‌های متعدد جنسی قبل از ازدواج و حتی دختران، این نوع رفتارها را برای پسران، بیشتر هنجار میدانند، درحالیکه سهم کمتری این اعتقاد را در مورد دختران دارند. همچنین، فراتحلیل ۱۵ مطالعه معتبر در ۱۵ سال گذشته در ایران بر روی ۱۴۹۸۹ دختر و پسر نوجوان و جوان ۱۵ تا ۲۹ ساله در سال ۱۳۹۳، نشان داد که شیوع رفتارهای جنسی قبل از ازدواج (برآیند شیوع در ۱۵ سال گذشته) در ایران با احتساب سهم جمعیت تهران به کل کشور، ۱۶% می باشد. ایشان به تنوع قابل توجه در این رقم در شهرهای مختلف اشاره نمودند که در تهران این رقم بیشتر از سایر شهرها است . همچنین این رقم در پسران بطور قابل توجهی بیشتر از دختران است( ۲۹% در برابر ۱۲% ).
مجموعه این تحقیقات نشان داد که “ازدواج” رکن اصلی تنظیم کننده روابط جنسی قبل از ازدواج بخصوص برای دختران است. نقش قصد ازدواج در روابط، اهمیت بکارت برای ازدواج، امید به ازدواج و اهمیت، ارزش و معنای ازدواج، تعیین کننده های مهم برای تصمیم دختران در خصوص تجربه جنسی قبل از ازدواج هستند.
به نظر می رسد بخش مهمی از جوانان، سنتهای مربوط به دوستی و معاشرت قبل از ازدواج را شکسته‌اند ولی هنجارهای اجتماعی ، سنت ها و انتظارات خانواده‌ها، هنوز بر روابط جنسی قبل از ازدواج و ازدواج سایه افکنده‌اند. این موجب شده است نوعی الگوی منحصر به فرد در تجربه رفتارهای جنسی قبل از ازدواج اتفاق بیفتد که بعلت اعتقادات فرهنگی، اهمیت ازدواج، بکارت و استاندارهای دو گانه جنسیتی در ایران است. در انتها ایشان در مورد راهکارهای ممکن برای تشویق جوانان به ازدواج و کاهش آسیب‌های روانی و جسمانی مربوط به این روابط با شرکت کنندگان بحث و گفتگو نمودند. مهمترین نگرانی ، عدم توجه برنامه ریزان در سطوح مختلف به این موضوع و نبود هیچ برنامه و مداخله آموزشی و خدماتی به جوانان مطرح شد. لذا برنامه ریزی موثر برای جوانان و پاسخگویی به مسائل و مشکلات در حوزه ارتباط با جنس مخالف قبل از ازدواج، از اهمیت زیادی برخوردار بوده که سیاست گزاران و برنامه ریزان بایستی به آن توجه کنند. این توجه هم از بعد سلامت جسمانی، هم از بعد روانی و هم از بعد اجتماعی حائز اهمیت است.
