به مناسبت میلاد حضرت محمد (ص) و امام جعفر صادق (ع) و فرا رسیدن هفته وحدت، مراسمی با حضور جناب آقای دکتر عباسی شوازی، ریاست محترم مؤسسه و کلیة اعضای مؤسسه در سالن اجتماعات مؤسسه برگزار شد. در این مراسم، ریاست مؤسسه، ضمن تبریک این عید بزرگ، به بحث پیرامون جمعیت مسلمانان جهان و منطقه و نیز لزوم حفظ وحدت بین مسلمانان پرداختند.
دکتر عباسی شوازی ابتدا با ارائه تحلیلی جمعیت شناسی از وضعیت مسلمانان، اعلام نمودند که بر مبنای آمارهای موجود، جمعیت مسلمانان جهان، بین یک میلیارد و ۴۰۰ و یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر برآورد میشود. حدود ۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون نفر یا بیش از ۷۰ درصد از مسلمانان در ۱۰ کشور اندونزی، پاکستان، هند، بنگلادش، مصر، ایران، ترکیه، نیجریه، الجزایر، عراق ساکن هستند، و تمرکز جمعیتی آنان بیشتر در خاورمیانه و شمال آفریقاست. اگر بین مسلمانان وحدت و یکپارچگی وجود داشته باشد، میتوانند دین وحدانی متحد و اثر گذاری در دنیا شکل بدهند و برعکس در صورت بروز اختلاف بین آنان، منطقهای سراسر بحران شکل خواهد گرفت.
دکتر عباسی شوازی، از مراسم حج بهعنوان یک نماد و سمبل وحدت و یگانگی بین مسلمانان نام بردند و با اظهار تأسف از وقایع مراسم حج امسال، وقایع رخ داده را در شأن امت واحده ندانستند. ایشان همچنین با اشاره به بحرانهایی که طی سالها و ماههای اخیر در تعدادی از کشورهای اسلامی منطقه رخ داده و در حال وقوع است، این وضعیت را محصول افراطیگری گروهها و افرادی دانستند که یا شناخت درستی از دین اسلام ندارند و یا دستنشاندة قدرتهایی هستند که به فکر اختلافافکنی بین مسلمانان در راستای رسیدن به اهدافشان هستند. ایشان ابراز خشنودی کردند که خوشبختانه در جمهوری اسلامی ایران، سیاستها و برنامههای توسعه محور مانند آموزش و بهداشت، و ارائه سایر خدمات اجتماعی بدون جهتگیری قومی، مذهبی و دینی به اجرا درآمده است.
نایب رئیس انجمن جمعیتشناسی ایران اظهار داشتندکه امت واحده اسلامی یکپارچه نیست و تفاوتهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی و اقتصادی بین جمعیت کشورهای اسلامی وجود دارد. به عنوان مثال، مسلمانان با بیش از ۵۰۰ زبان مختلف تکلم میکنند. از اینرو، طبیعی است که مسلمانان جهان رفتارها و حتی ایدههای مختلفی داشته باشند، و بنابراین، در تحلیل رفتارهای جمعیتی مسلمانان باید این تفاوتهای فرهنگی و تاریخی و نیز شرایط اقتصادی و اجتماعی آنان را در نظر گرفت.
دکتر عباسی شوازی، به آماری از پیروان مذاهب شیعه و اهل سنت نیز اشاره نمودند که بر اساس آن، از مجموع ۱.۴ میلیارد جمعیت مسلمان در سطح جهان، ۱۳-۱۰ الی درصد را شیعیان و بقیه را اهل سنت تشکیل میدهند. بر این مبنا، تقریباً ۲۰۰-۱۵۰ میلیون شیعه در بین مسلمانان وجود دارد که بیشتر آنها درکشورهای ایران، هند، پاکستان و عراق زندگی میکنند. در ایران نیز هرچند آماری در مورد پیروان این دو مذهب وجود ندارد، اما برآوردهای انجام شده، سهم جمعیت شیعیان در ایران را حدود ۹۲ درصد نشان میدهد. آنچه پیروان مذاهب را به هم پیوند میدهد در درجه اول اعتقاد به دین وحدت بخش اسلام است، و ثانیا تعلق به فرهنگ و تمدن ایرانی. به تعبیر ایشان، ایران بهترین آزمایشگاه وحدت مذاهب است و این همدلی و وحدت ناشی از فرهنگ غنی اسلامی در بستر تمدن ایرانی است.
ریاست محترم مؤسسه نسبت به فضای مناسب موجود در کشور از نظر وحدت میان شیعیان و اهل سنت ابراز خوشحالی کردند و ضمن تأکید بر لزوم حفظ این وحدت، برخی موارد القاء شده در مورد شاخصهای جمعیتی پیروان مذاهب در کشور را ناشی از درک نادرست از آمارهای جمعیتی دانستند. ایشان به مستندات موجود در این زمینه نیز اشاره کردند که بر اساس آن، طی سه دهه گذشته، سطح باروری در کشور و در همه استانها کاهش یافته و حتی این کاهش در مناطق حاشیهای کشور نیز تجربه شده است. میزان باروری در مناطق غربی کشور از جمله کردستان پائینتر ار سطح کل کشور است. در استان سیستان و بلوچستان نیز میزان باروری کل از ۹.۵ فرزند به ازای هر زن در سال ۱۳۶۰ به حدود ۳.۵ فرزند در سال ۱۳۹۰ کاهش داشته است. کاهش باروری و تفاوت سطح فرزندآوری در این استانها با شاخصهای توسعه قابل تبیین است. با اینحال، هر چند تفاوت سطح باروری در کشور بین استانها و مناطق خیلی کم شده ولی امکان تداوم این تفاوتها در آینده نیز وجود دارد. در کشورهای اروپایی نیز چنین تفاوتهایی بدلیل خاستگاه توسعه و حتی ویژگیهای تاریخی و فرهنگی آنها، مشاهده میشود.
دکتر عباسی شوازی در ادامه، ضمن اشاره به تفاوتهای کنونی نسل جوان کشورهای اسلامی نسبت به گذشته، به برخی شاخصهای توسعه در کشورهای منطقه نیز اشاره کردند. سطح تحصیلات در کشورهای اسلامی افزایش یافته و به بهبود وضعیت بهداشت در این کشورها نیز منجر شده است. با اینحال، حفظ سطح توسعه مستلزم توسعه و امنیت پایدار است. به عنوان نمونه، کشورهای لیبی و سوریه در دهه گذشته از نظر شاخصهای سطح سواد و توسعه در سطح بالایی قرار داشتند ولی امروزه در اثر جنگهای داخلی و بحرانهای سیاسی این شاخصها تنزل یافته است.
ریاست مؤسسه اظهار داشتند که باید شناخت خود و جامعه را نسبت به اسلام بالا ببریم و سعی کنیم بهعنوان یک مسلمان و یک ایرانی، همیشه طبق دستورات اسلامی و بر مبنای عدالت رفتار کنیم و سعی نماییم تا با اعمال و رفتارمان پیروان شایستهای برای دین اسلام باشیم.
دکتر عباسی شوازی در بحث پایانی خود به فضای مناسب مؤسسه مطالعات جمعیتی و حضور پیروان اهل سنت در این مجموعه اشاره نمودند و از اینکه این همکاران، با همدلی و همکاری، در راستای اهداف متعالی کشور فعالیت میکنند ابراز خوشحالی کردند.
