کاربرد مدل معادله ساختاری تعمیم یافته در بررسی عوامل مؤثر بر خودارزیابی سلامت سالمندان شهر تهران

مجری: دکتر آرزو باقری

همکار: دکتر مهسا سعادتی

ناظر: دکتر اشکان شباک

با توجه به روند رو به رشد سالمندی در ایران، مطالعه عوامل مؤثر بر سلامت آنان ضروری می­باشد. هدف اصلی مطالعه حاضر، بررسی تعیین‌کننده‌های جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی سلامت خودارزیابی‌شده سالمندان در شهر تهران با استفاده از مدل معادله ساختاری تعمیم‌یافته (GSEM) است. ۵۹۸ سالمند۶۰ ساله و بیشتر از مناطق ۲۲ گانه شهر تهران در سال ۱۳۹۴ با استفاده از روش نمونه­گیری چندمرحله‌ای طبقه‌بندی‌شده انتخاب و پرسشنامه محقق‌ساخته برای آنان تکمیل شد. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از دو شاخص‌ سازگاری درونی و زمانی تأیید گردید. در این مطالعه با در نظر گرفتن گویه سلامت خودارزیاب سالمندان به‌عنوان متغیر رتبه‌ای، برآوردگرهای کمترین توان‌های دوم وزنی با میانگین و واریانس تعدیل یافته (WLSMV) و کمترین توان‌های دوم غیروزنی با میانگین و واریانس تعدیل یافته (ULSMV) در نرم­افزار Mplus  (۳.۷) مقایسه گردیدند. براساس شاخص‌های نیکویی برازش، برآوردگر کمترین توان‌های دوم غیروزنی با میانگین و واریانس تعدیل یافته (ULSMV) برای بررسی عوامل مؤثر بر خودارزیابی سلامت سالمندان انتخاب شد (۰۲/۰=RMSEA، ۹۵۱/۰=CFI و ۹۶۲/۰=TLI). نتایج نشان داد که رتبه خودارزیابی سلامت سالمندان متأهل نسبت به مجرد (۰۲۲/۰=P-value) و شاغلین نسبت به غیرشاغلین (۰۴۸/۰=P-value) بیشتر بود. با افزایش شاخص‌های معنویت (۰۱۶/۰=P-value)، سلامت فیزیکی و روانی (۰۰۱/۰=P-value) و رفتار سلامت محور (۰۱۶/۰=P-value)، مقدار نمره استاندارد خودارزیابی سلامت سالمندان افزایش یافت. سلامت فیزیکی و روانی نقش میانجی کامل را در روابط میان متغیرهای جنسیت (۰۱۴/۰=P-value)، وضعیت تأهل (۰۴۰/۰=P-value)، سطح تحصیلی (۰۳۹/۰=P-value)، پایگاه اجتماعی-اقتصادی خوداظهاری (خوب ۰۱۳/۰=P-value و متوسط ۰۱۷/۰=P-value) و تعداد بیماری (۰۰۱/۰=P-value) با سلامت خودارزیابی سالمندان داشت. براساس یافته‏های این مطالعه، در سیاست‌گذاری‌های حوزه سالمندی توجه ویژه به متغیرهای ساختاری مانند جنسیت، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات و پایگاه‏های اجتماعی اقتصادی علاوه بر سلامت فیزیکی و روانی ضروری می‌نماید.