مجری: دکتر رسول صادقی
همکاران: دکتر معصومه قاراخانی، دکتر سعیده شهبازین، فاطمه تنها، مریم رضایی، نورالدین فراش
ناظران: دکتر شهلا کاظمیپور، دکتر ستار پروین
کارفرما: سازمان اجتماعی کشور، وزارت کشور
مهاجرت، فرایندی پویا و برخاسته از شرایط در حال تغییر اجتماعی است که می‌تواند نه تنها مهاجران، بلکه مناطق مبدأ و مقصد را نیز تحت تأثیر قرار دهد. افزایش مهاجرت ها و جابجایی های جمعیتی به ویژه از مناطق مرزی کشور به سمت مرکز و سکونت آنها در پیرامون شهرهای بزرگ، به ویژه پایتخت، یکی از مسائل و چالش های اجتماعی و جمعیتی حال حاضر کشور است. با این وجود، هنوز سند سیاستی برای مدیریت و ساماندهی مهاجرت های داخلی در کشور تدوین و طراحی نشده است. این درحالیست که نیاز به چارچوب های قانونی برای مدیریت و ساماندهی مهاجرت های داخلی، به حداقل رساندن پیامدهای منفی و چالش های مهاجرتی و به حداکثر رساندن منافع و فرصت های مهاجرتی بیش از پیش وجود دارد. باتوجه به پیچیدگی فرایند مهاجرت، روند فزاینده جریانات مهاجرت های داخلی در کشور، و ابعاد و الگوهای مختلف آن و همچنین، با استناد به اسناد بالادستی، به ویژه، سیاستهای کلی جمعیت و برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، تدوین سند ملّی مهاجرت داخلی برای تعیین سیاستها و راهبردهای مدیریت مهاجرتهای داخلی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. بر این اساس، این پژوهش ضمن مرور مطالعات، تحلیل روندها و الگوهای مهاجرت داخلی، مرور سیاست ها و برنامه های مدیریت مهاجرتهای داخلی در کشورهای منتخب، و نظرسنجی از خبرگان در حوزه مهاجرت به طراحی سند سیاستی برای مدیریت و ساماندهی مهاجرت های داخلی در کشور پرداخته است. گزارش در سه بخش و هشت فصل تهیه و تنظیم شده است. بخش اول مربوط به کلیّات تحقیق است که شامل سه فصل میباشد؛ در فصل اول به بیان مسئله، اهمیت و ضرورت، و اهداف پژوهش پرداخته میشود. در فصل دوم، رویکردها و نظریه های مهاجرت بررسی میشود. فصل سوم به معرفی روش تحقیق و مراحل اجرای پژوهش میپردازد. بخش دوم گزارش به تحلیل وضعیت مهاجرت های داخلی در ایران پرداخته و در این راستا ابتدا در فصل چهارم، به مرور جامع مطالعات و پژوهشهای انجام گرفته در حوزه مهاجرتهای داخلی در کشور پرداخته ایم و سپس، در فصل پنجم، با استفاده از تحلیل ثانویه دادههای دو سرشماری اخیر، روندها، الگوها و گرایشهای عمومی مهاجرت های داخلی در کشور تحلیل شده است. بخش سوم گزارش، به سیاست ها و راهبردهای مدیریت مهاجرت داخلی اختصاص دارد. ذیل این بخش در فصل ششم به مرور اسناد و سیاستهای مدیریت مهاجرت داخلی در سایر کشورها میپردازیم. در فصل هفتم به مرور سیاستها و برنامه های مرتبط با مهاجرتهای داخلی در ایران پرداخته و در نهایت در فصل هشتم گزارش، سند سیاستی راهبردی مدیریت مهاجرت داخلی در کشور تدوین و ارائه شده است.
