مجری: دکتر عادل عبدالهی
همکار: مریم رضایی
ناظر: دکتر رسول صادقی
در دنیای امروز مهاجرت بین‌المللی به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل پویایی و تغییرات جمعیت و ترکیب آن با هدف دستیابی به شرایط بهتر زندگی و برطرف کردن نیازها، مورد توجه محقّقان و سیاست‌گذاران است. عوامل مختلفی زمینه‌ساز تمایل مهاجرت به خارج از کشور می‌باشند، شناخت این عوامل می‌تواند بر تمایلات و جریانات مهاجرتی در آینده تأثیرگذار باشد. بر این اساس، هدف مطالعة پیش‌رو، شناخت میزان تمایل ایرانیها به مهاجرت به خارج از کشور و تأثیر عوامل جمعیتی- زمینه‌ای و ساختاری بر آن می‌باشد. روش تحقیق در این مطالعه، تحلیل ثانویة داده‌های خرد پیمایش ملّی سرمایة اجتماعی در سال ۱۳۹۷ است. تعداد نمونه مورد بررسی شامل ۱۷۰۷۸ نفر افراد ۱۸ سال به بالای ساکن در ۳۱ استان کشور است. براساس یافته‌های تحقیق، ۴۲ درصد پاسخگویان تمایل به مهاجرت به خارج از کشور دارند و به‌عنوان مهاجرین بالقوه محسوب می‌شوند. علاوه بر این، نتایج نشان داد که افراد دارای تمایل به مهاجرت، اغلب مجرد، جوان (۱۸ تا ۴۹ سال)، با تحصیلات دانشگاهی، طبقة اجتماعی متوسط و ساکنین در شهرها هستند. همچنین، نتایج تحلیل‌های دومتغیره از رابطة عوامل ساختاری (رضایت اجتماعی، امید و نشاط اجتماعی، احساس امنیت اجتماعی و ارزیابی وضعیت آینده کشور) نشان داد که تمامی این عوامل با تمایل به مهاجرت خارج از کشور رابطة منفی و معنادار دارند.
در نهایت، براساس نتایج تحلیل چندمتغیره (رگرسیون لجستیک)، با کنترل متغیرهای جمعیتی و زمینه‌ای، تنها میزان امید و نشاط اجتماعی و ارزیابی از وضعیت آینده کشور، همچنان بر تمایل به مهاجرت خارج از کشور تأثیر معناداری دارند. از اینرو، فراهم کردن شرایط و بسترهای رضایتبخش و امیدوار کننده بهویژه برای جوانان تحصیلکرده دانشگاهی، می‌تواند در کاهش تمایلات مهاجرتی به خارج از کشور مؤثر باشند.
