به مناسبت روز ملی جمعیت، نشست علمی- تخصصی «تأخیر در فرزندآوری و عوامل تعیین کننده آن در ایران» به‌صورت مجازی در ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ با سخنرانی آقای دکتر علی‌یار احمدی، دانشیار جمعیت شناسی دانشگاه شیراز و خانم دکتر حجیه‌بی‌بی رازقی نصرآباد، دانشیار جمعیت شناسی مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور و با حضور جمعی از اساتید، محققان و دانشجویان برگزار گردید.
در ابتدای جلسه، سرکارخانم دکتر فراهانی، دبیر نشست، در خصوص اهمیت تاخیر در فرزندآوری در کاهش باروری های دوره ای و نسلی مطالبی ارائه کردند و سپس به معرفی سخنرانان نشست پرداختند.
در سخنرانی اول، آقای دکتر احمدی به بررسی تغییرات در زمان بندی باروری و تأثیر آن بر سطح باروری در ایران پرداختند. سخنان ایشان در دو بخش، تأثیر تغییرات در زمان بندی موالید بر محاسبه باروری دوره (تمپو باروری) و تأثیر تغییرات در زمان بندی موالید بر باروری نسلی (کوانتوم باروری) ارائه شد. وی چهار دلیل را برای اندازه‌گیری باروری دوره ای عنوان نمودند: ۱) برای تبیین گرایش‌های زمانی باروری؛ ۲) برای پیش‌بینی آینده باروری؛ ۳) برای ساخت مدل های تئوریکی؛ و ۴) برای ارتباط با مخاطبان غیر متخصص. دکتر احمدی همچنین به اثرات تمپو و کوانتوم باروری اشاره داشتند. تأثیرات تمپو به‌عنوان تغییرات در میزان های دوره‌ای برای وقایع جمعیت شناسی توصیف می‌شود. ایشان به میانگین سن فرزندآوری کل و میانگین سن فرزندآوری برحسب رتبه‌های مختلف تولد در ایران طی دو دهه اخیر اشاره داشتند. در پایان ایشان اشاره داشتند که تأثیرات تمپو به صورت افزایش در میانگین سن فرزندآوری که باعث کاهش میزان های دوره ای شده است و بعلاوه باتوجه به افزایش ناباروری در سنین بالاتر، باروری نسلی را نیز کاهش داده است. از اینرو، لازم است در راستای افزایش باروری در کشور، سیاست هایی در جهت کاهش میانگین سن فرزندآوری و فاصله ازدواج تا فرزند اول اتخاذ شود.
در ادامه خانم دکتر رازقی به تداوم باروری زیر سطح جانشینی در کشور که از سال ۱۳۸۵ شروع شده و به ۲۳ استان کشور تسری یافته و همچنین افزایش تعداد استان‌های و شهرستان های با باروری پایین، اشاره کردند. ایشان اشاره داشتند که زنان با تحصیلات دانشگاهی و زنان شاغل و زنانی که در سال های اخیر ازدواج کرده اند، تأخیر در فرزندآوری را بیشتر از سایر گروه ها تجربه می کنند. میانه فاصله ازدواج تا زمان تولد اولین فرزند در شهر تهران، ۳۳ ماه و میانه فاصله زمان تولد اولین فرزند تا تولد دومین فرزند ۸۴ ماه در مطالعه مورد بررسی بوده است. در یک فاصله ۱۲۰ ماهه (۱۰ سال از زمان ازدواج)، ۷ درصد از زنان بی فرزند باقی مانده و در یک فاصله ۱۲۰ ماهه (۱۰ سال)، از زمان تولد اولین فرزند ۷۰ درصد زنان به فرزند دوم رسیده اند. به‌عبارتی ۳۰ درصد از زنان تک فرزند باقی مانده اند. با افزایش فاصله ازدواج تا تولد اول، فاصله تولد دوم نیز افزایش یافته که می‌تواند ناشی از کاهش قابلیت باروری در سنین بالاتر باشد. ایشان اشاره کردند که باروری پایین با افزایش سن ازدواج، افزایش فاصله بین موالید و تأخیر در فرزندآوری مرتبط است و بخش مهمی از کاهش آهنگ رشد جمعیت کشور به افزایش سن ازدواج و سن فرزندآوری مربوط است که لازم است در سیاست‌های جمعیتی به این امر توجه کافی شود. در پایان ایشان اشاره کردند که اگرچه در جامعه ما و شهر تهران، ترجیحات باروری، بیشتر از دو فرزند است با این‌حال زنان در بستر باروری پایین شهر تهران، فرزند دوم خود را با تأخیر به دنیا می آورند که این رفتار می تواند تأثیر منفی بر باروری کامل شده زنان داشته باشد و در صورت فقدان سیاست های مطلوب در راستای افزایش فرزندآوری، به باروری پائین تر نیز منجر خواهد شد. این نشست، با پرسش و پاسخ شرکت کنندگان و سخنرانان پایان یافت.
