نشست تخصصی «الگوها و عوامل موثر بر فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند در ایران» با حضور دکتر حجیه بی بی رازقی نصرآباد عضو هیات علمی موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور، روز یک‌شنبه اول اسفندماه جاری در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد برگزار شد.
به گزارش دریافتی از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد دکتر رازقی نصرآباد در این نشست گزارشی از تحقیقات خود و همکارانش که از سال ۱۳۸۸ تاکنون انجام شده است، ارائه کرد.
تحولات اخیر سطح و الگوی باروری در ایران
دکتر رازقی با اشاره به اینکه طی سال های اخیر الگوی فرزندآوری تاخیری، به عنوان یکی از عوامل اساسی تفاوت کشورهای توسعه یافته در سطوح باروری مطرح شده است، گفت: در این کشورها که باروری به کمتر از دو فرزند رسیده، میزان باروری بیشتر تحت تاثیر زمان تولد اولین فرزند است.
وی افزود: افزایش سنین ازدواج و فرزندآوری زنان، ابتدا شاخص‌های مقطعی باروری نظیر میزان باروری کل را تحت تأثیر قرار می دهد و آن‌ها را پایین می‌آورد و سپس بعد تکمیل شده خانوار را کاهش می دهد. این استدلال‌ها مبتنی بر این است که زنانی که با تاخیر، فرزندآوری را آغاز می‌کنند، زمان کمتری برای داشتن فرزند بیشتر دارند.
دکتر رازقی با اشاره به تحولات اخیر سطح و الگوی باروری در ایران اظهار داشت: در کشور ایران نیز یکی از تغییرات رفتارهای باروری در سالهای اخیر، تاخیر در فرزندآوری است و علاوه بر تاخیر در سن ازدواج، شاهد افزایش فاصله بین ازدواج و اولین فرزند، فاصله بین فرزند اول و دوم، و …… می باشیم.
افزایش فاصله ازدواج تا تولد فرزند اول
وی تصریح کرد: بر مبنای داده‌های بررسی سیمای جمعیت و سلامت، فاصله ازدواج تا تولد اول از ۲.۷ سال در ۱۳۷۹ به ۳.۵ سال در ۱۳۸۹ افزایش یافته است.
دکتر رازقی نصرآباد ضمن اشاره به اهمیت و ارزش فرزند در بین خانواده های ایرانی، اظهار داشتند علی رغم افزایش در فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند، بیش از ۹۰ درصد زوجین ایرانی بعد از ازدواج، دارای فرزند اول می‌شوند، و این میزان از ۹۶ درصد در سال ۱۳۷۹ تا ۹۳ درصد در سال ۱۳۸۹ در نوسان بوده است.
به گفته وی، زنان با تحصیلات دانشگاهی بیشترین فاصله را بین ازدواج تا تولد فرزند اول ایجاد می کنند. همچنین زنانی که در سنین پایین ازدواج می کنند، بیش از سایرین فرزند اول خود را با تاخیر آغاز می کنند. بسیاری از این افراد نیز برای تکمیل تحصیلات، فرزند اول را با فاصله بیشتری از ازدواج به دنیا می آورند.
در ادامه وی، تأخیر در تولد اولین فرزند در ازدواجهای اخیر را به عنوان راهکاری برای ایجاد تعادل بین اهداف فردی، خانوادگی و اهداف در سایر حوزه‌های زندگی دانستند و تاکید کردند بر طبق نتایج مطالعاتی که در سالهای اخیر انجام داده اند، عواملی نظیر مشکلات اقتصادی به ویژه نداشتن منزل و شغل ثابت همسر، اشتغال به تحصیل و مشکلات ترکیب کار و یا تحصیل با فرزندآوری منجر به فاصله‌گذاری بیشتر میان ازدواج تا اولین تولد شده است.
روابط زوجین و ثبات ازدواج
عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی تاکید کردند: علاوه بر مسائل اقتصادی و احساس ناامنی شغلی و نااطمینانی اقتصادی که زوجین جوان با آن روبرو هستند، نکته دیگری که زمان تولد اولین فرزند را متاثر می‌سازد، بحث روابط زوجین و ثبات ازدواج است.
دکتر رازقی نصرآباد یادآور شد: در سالهای اخیر روند افزایشی طلاق و اعلام آمارهای مربوط به نرخ طلاق در مجامع و رسانه های مختلف ، موجب نگرانی و احساس خطر در بین جوانان شده است و زوجین جوان، تولد اولین فرزند را تا رسیدن به اطمینان خاطر در مورد پایداری ازدواج به تاخیر می اندازند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود ابراز داشت: در حال حاضر در جامعه ایران فرزندآوری اهمیت و جایگاه بالایی دارد، و بی‌فرزندی به عنوان بعد ایده‌آل خانواده عمومیت ندارد. با توجه به اینکه تأخیر در فرزندآوری از عوامل رسیدن باروری به سطوح پایین می‌باشد، به منظور جلوگیری از افزایش بیشتر فاصله ازدواج تا تولد اول و در نتیجه پیشگیری از شکل‌گیری باروری بسیار پایین، علاوه بر اطلاع رسانی در مورد سن مناسب باروری و تاثیر افزایش سن بر کاهش قابلیت باروری، نقش سیاست‌های حمایتی دولت و سایر نهادها درکاهش سن ازدواج و فرزندآوری بسیار برجسته و مهم است. به گونه ای که افراد بتوانند با برنامه‌ریزی مناسب، فرصت فرزندآوری را برای خود فراهم کنند و تعداد فرزندانی که قصد دارند را در زمان مناسب تحقق بخشند.
این نشست علمی- تخصصی، با پرسش و پاسخ حاضرین پایان یافت.
