مجری: دکتر نادر مطیع حق شناس
ناظر: آقای سید علی هاشمی
در دو دهه گذشته، اقتصاد جهان شاهد تغییرات قابل توجهی در ساختار و پویایی بازارکار بوده است. در حال حاضر، تأثیرات انقلاب صنعتی چهارم، با تمرکز بر توسعه تکنولوژیکی و رباتیک، هوش مصنوعی و ژنتیک که ممکن است بر بازارکار داشته باشد مورد تأکید قرار گرفته است. هرچند، همزمان با انقلاب تکنولوژیکی، کلان روندهای جمعیتشناختی و جهانیسازی هم وجود دارند که ممکن است تأثیر بیشتر و طولانیتری بر دنیای کار داشته باشند. در این میان، فناوری اطلاعات نه تنها خود موجب تولید موقعیتهای جدید شغلی شده، بلکه زمینهساز تغییرات بنیادی در بسیاری از مشاغل دیگر هم بوده است. هدف اصلی مطالعه، بررسی دگردیسی مشاغل مبتنی بر فناوری اطلاعات در کشور میباشد. روش تحقیق این پژوهش، مبتنی بر روش اسنادی – تحلیلی بوده است. یافتههای مطالعه نشان داد که بهدنبال موج گسترده تغییرات مشاغل مبتنی بر فناوری اطلاعات در کشورهای مختلف جهان، کشور ایران در دو دهه گذشته نیز تحولات قابل ملاحظهای را در این زمینه تجربه کرده است. سرعت تغییرات در مشاغل مبتنی بر فناوری اطلاعات در کشور چشمگیر بوده و هم اکنون نیز تأثیر فناوری اطلاعات بر تغییرات مشاغل جدید در کشور محسوس است. الزامات و پیامدهای شیوه دورکاری، وجود کسب و کارهای نوین دیجی کالا و اسنپ، نمونههای از این دگردیسی در ایران هستند که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتهاند. بررسی تغییرات ساختار طبقهبندی مشاغل مبتنی بر فناوری اطلاعات در سال ۱۳۹۵ در مقایسه با سال ۱۳۷۵ نشان میدهد در گروه اصلی متخصصان، ۹ عنوان شغلی و در گروه اصلی تکنسینها و کمک متخصصان، ۱۲عنوان شغلی به گروه واحدها اضافه شده است. نتایج نشان داد بهطور اساسی موج چهارم فناوری که ویژگی آن انجام وظایف غیر عادی شناختی توسط ماشین و هوش مصنوعی است، هنوز در ایران محقق نشده است. همچنین، متأسفانه دادهای در خصوص تعداد مشاغل و حرفههای مبتنی بر فناوری اطلاعات در سرشماریهای عمومی کشور جمعآوری نشده است. پیشبینی شده در۲۰ سال آینده، تغییرات محسوسی در نوع و ماهیت مشاغل و حرفههای موجود در جهان و بهدنبال آن در ایران ایجاد شود. مطالعه عوامل پیشران و سنجش میزان تحقق نقاط عطف پیشبینی شده در زمینه دگردیسی مشاغل مبتنی بر فناوری اطلاعات در ایران بهویژه در سطح استانها تا پنجسال آینده و نیز بررسی دلالتهای اقتصادی، اجتماعی و جمعیتشناختی آن ازجمله پیشنهادات تحقیقاتی این مطالعه هستند.
