به مناسبت روز ملی جمعیت، موسسه مطالعات جمعیتی کشور
نشست علمی – تخصصی “سیاستها و برنامه های افزایش باروری در کشورهای منتخب جهان و کاربست آنها در ایران” برگزار کرد.
در این نشست علمی و تخصصی که با حضور اعضای هیات علمی موسسه مطالعات جمعیتی کشور در ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ برگزار شد. در ابتدای جلسه آقای دکتر رسول صادقی، رئیس موسسه، ضمن گرامیداشت روز ملّی جمعیت، به نقش مهم و مسئولیت خطیر موسسه مطالعات جمعیتی کشور، اعضای هیات علمی و پژوهشگران آن در شناخت و درک تخصصی مسائل جمعیتی، رصد تحولات جمعیتی و انجام پژوهش های کاربردی و مسئله محور به ویژه پس از ابلاغ سیاستهای کلی جمعیت توسط مقام معظم رهبری (مدظلّه العالی) در ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ اشاره کردند. در ادامه، ایشان به مسائل و چالش های فراروی انجام پژوهش های جمعیتی از جمله بودجه اندک و حمایتهای ناکافی اشاره کردند. بدیهی است که عملی شدن سیاستهای ابلاغی جمعیت بدون شناخت عمیق مسائل جمعیتی کشور امکان پذیر نیست. با اینحال، علیرغم تنگناهای موجود، در سالهای اخیر، برنامه های جامع پژوهشی اعضای هیات علمی و بیش از ۴۰ طرح پژوهشی کاربردی و مسئله محور در چارچوب بندهای مختلف سیاستهای کلی جمعیت در موسسه اجرا شده است. علاوه بر این، سمینارها و نشست های علمی ـ تخصصی متعددی پیراموان مسائل و سیاستهای جمعیتی کشور برگزار شده که در این نشست نیز به ارائه نتایج مطالعه تطبیقی سیاستها و برنامه های افزایش باروری در کشورهای منتخب جهان پرداخته می شود.
در ادامه ایشان به مسئله باروری پایین و چالش سیاستی آن در قرن بیست و یکم اشاره کردند. امروزه شرق آسیا، اروپای جنوبی و بخشهایی از اروپای مرکزی، شرقی و جنوب شرقی سطوح بسیار پایین باروری دارند و در نتیجه سیاستهای حمایت از خانواده و فرزندآوری را در اولویت برنامه های خود قرار داده اند. نگرانی های اقتصادی، جمعیتی (کاهش جمعیت و سالخوردگی)، ژئوپلیتیکی و هویتی، نقش زیادی در تدوین و اجرای سیاستهای حمایت از افزایش باروری و فرزندآوری داشته است. جمهوری اسلامی ایران نیز همانند بسیاری از کشورهای با باروری پایین، سیاست های جدید جمعیتی را رسماً در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ با ابلاغ مقام معظم رهبری (مدظله العالی) آغاز کرد. این سیاست ها که در ۱۴ بند تدوین شده، یکی از مترقی ترین و جامع ترین سندهای سیاستی موجود در حوزه جمعیت است که رویکردی پویا و سیستمی به مسائل و فرصت های جمعیتی کشور داشته و ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، بهداشتی و محیط زیستی مرتبط با جمعیت را در نظر گرفته است. با اینحال، اصل و سنگ بنای سیاستهای کلی جمعیت که در بند اول آن نیز آمده است، افزایش باروری به بالاتر از سطح جانشینی است.
به گزارش روابط عمومی موسسه، در ادامه جلسه اعضای هیات علمی موسسه به ارائه و بحث پیرامون سیاستها و برنامه های افزایش باروری در ۱۶ کشور منتخب جهان (شامل فرانسه، نروژ، فنلاند، سوئد، انگلستان، آلمان، ایتالیا، امریکا، کانادا، استرالیا، ژاپن، کره جنوبی، تایلند، سنگاپور، مالزی، ترکیه) پرداختند. مرور مطالعات با شواهد تجربی از کشورهای منتخب و مداخلات سیاستی آنها نشان داد بیشتر سیاستها و برنامههای افزایش باروری در قالب سیاستهای حامی و دوستدار خانواده طراحی و اجرا شده است. تخصیص بودجه (حتی تا ۴ درصد تولید ناخالص داخلی) برای اجرای سیاست های حمایت از خانواده و فرزندآوری؛ حمایت از پژوهش های جمعیتی در شناخت ایده ال ها و موانع فرزندآوری؛ ارائه گسترده، کیفیت بالا و دسترسی وسیع به خدمات مراقبتی کودکان؛ بهره مندی هردو والد از مرخصی والدینی؛ مشوّق‌های مالی یکبار پرداخت نظیر پاداش تولد؛ ارائه یارانه و خدمات گسترده کمکباروری؛ شرایط باثبات بازار کار و سیاستهای سازگاری/ تلفیق امور شغلی و خانواده از جمله برنامه ها و سیاست های این کشورها در زمینه افزایش باروری بوده است. در پایان و جمع بندی نشست تاکید شد که موفقیت سیاست ها و برنامه ها به بودجه و برنامه های اجرایی منسجم و پایدار دولت از یکسو، و شرایط اقتصادی و اجتماعی افراد، سطح تحصیلات و سایر مشخصه های مردم از سوی دیگر بستگی دارد. همچنین اینکه هرکشوری باید بسته های سیاستی متناسب با نهادها و ساختارها و واقعیت های اقتصاد سیاسی خودش، تدوین واجراء نمایند. بعلاوه، سیاست ها و استراتژی ها بایستی مبتنی بر اجماع عمومی و اجتماعی باشند تا اثرگذار باشند. چنانچه سیاستها توان پاسخگویی به نیازهای مختلف افراد در موقعیّتهای متفاوت زندگی داشته باشند، امکان اثرگذاری بیشتری بر افزایش باروری دارند. مشوق های مالی فرزندآوری معمولاً برای زنان با تحصیلات پایین، و طبقات اجتماعی پایین و مناطق روستایی و در مقابل، مشوق ها و حمایت های اجتماعی فرزندآوری برای زنان شاغل و با تحصیلات بالاتر اثرگذار است. از اینرو، سیاستهای جدید جمعیتی، زمانی اثرات مثبتی بر باروری دارند که بتوانند ابعاد تشویقی و حمایتی فرزندآوری را توامان دنبال کنند.
