وضعیت و تحلیل ابعاد تغییرات فرهنگی خانواده (ازدواج، طلاق، باروری و همسرگزینی)

مجری: دکتر حجیه بی‌بی رازقی نصرآباد

ناظر: دکتر دکتر حمیده دباغی

کارفرما: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

این مطالعه با هدف توصیف و تحلیل ابعاد فرهنگی اجتماعی خانواده در ایران و به سفارش کارگروه رصد فرهنگی پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات انجام شده است. در این گزارش تلاش شده با بهره‌گیری از داده‌ها و نتایج پیمایش‌های ملّی، تغییرات وضعیت زناشویی، باروری، و ارزش‌ها و نگرش‌های مرتبط در دهه‌های اخیر بررسی شود. به این منظور ابعادی از ازدواج شامل زمان‌بندی و برخی الگوهای همسر‌گزینی، تعاملات دختران و پسران و نیز از هم‌گسیختگی آن از طریق بررسی روندهای طلاق مورد توجه قرار گرفت. علاوه بر آن روند تحولات باروری، زمان‌بندی موالید، بی‌فرزندی و تک فرزندی مورد کنکاش قرار گرفته است. بررسی نگرش افراد در مورد ازدواج و طلاق، موانع و محدودیت‌های ازدواج و فرزندآوری و عوامل مؤثر بر طلاق و نگرش‌های جنسیتی از موضوعات دیگری است که این مطالعه به آن پرداخته است. نتایج این گزارش نشان می‌دهد که خانواده در ایران به‌عنوان بخشی از جامعه همراه و همگام با سایر بخش‌ها، تغییرات و دگرگونی‌های شگرفی ازجمله افزایش سن ازدواج، افزایش طلاق، کاهش بعد خانواده، کاهش سطح باروری و تغییر الگوهای باروری را تجربه کرده است. با این حال تشکیل خانواده و فرزندآوری هنوز به‌عنوان ایده و رفتار در الگوی خانواده ایرانی از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردار است. بر این اساس در نظر گرفتن تشکیل خانواده و فرزندآوری به‌عنوان خواسته و حق مردم ضرورتی مهم است و حمایت از خانواده برای دستیابی به این خواسته مورد تأکید این پژوهش بوده است.